5. Sınıf 6. Ünite: Devre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi ve Devre Şemaları

NELER ÖĞRENECEĞİM?

“Devre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi ve Devre Şemaları” içeriği, 2024 Fen Bilimleri Öğretim Programı’na uygun olarak hazırlanmıştır. Aydınoloji ©

1. Bölüm: Devre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi ve Devre Şemaları
FB.5.6.1.1. Bir elektrik devresindeki elemanları sembollerinin olup olmamasına göre sınıflandırabilme
a) Bir elektrik devresindeki elemanların sembollerini belirler.
b) Bir elektrik devresindeki elemanları sembollerinin olup olmamasına göre ayrıştırır.
c) Bir elektrik devresindeki elemanları sembollerinin olup olmamasına göre gruplandırır.
ç) Bir elektrik devresindeki elemanların sembollerini niteliklerine göre etiketler.
FB.5.6.1.2. Şemasını çizdiği elektrik devresine uygun deney yapabilme
a) Çizdiği elektrik devresine uygun deney düzeneği tasarlar.
b) Deneyle ilgili topladığı verilerin analizini yapar.

“Devre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi ve Devre Şemaları” konusunu öğrenirsem günlük yaşamıma faydası olacak mı?

Bu içeriği okduğunda “Devre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi ve Devre Şemaları“ konusunda anlamadığın noktaları öğreneceksin. Bu konuyu öğrenmek, teknolojinin dilini çözmeni sağlar. Artık bozulan bir aletin neden çalışmadığını tahmin edebilir, basit elektrik sorunlarını anlayabilir ve elektrik tehlikelerine karşı daha bilinçli davranırsın. Kısacası, çevrendeki teknolojik dünyayı anlamak seni daha dikkatli ve bilgili yapar.

Devre Elemanları ve Şemaları

Bir düğmeye basınca ışık nasıl yanar? Aşağıdaki videoyu izleyerek bunu anlayabilirsin.

Sembolü Olan ve Sembolü Olmayan Elemanlar

Devre şemalarında bazı elemanların sembolleri bulunurken bazılarının sembolleri bulunmaz. Örneğin pil, ampul, kablo ve anahtar sembole sahipken; duy, pil yatağı gibi elemanların sembolleri bulunmaz.

Pil – Enerji Kaynağı

• Işık üretmek için enerji gerekir.
• Pil devreye gerekli olan enerjiyi veren devre elemanıdır.

Pil şema üzerinde soldaki gibi, düzenek üzerinde ise sağdaki gibi görünür.

Pil, devreye aşağıda gördüğün gibi yerleşebilir. (Kırmızı ile işaretlenmiştir)

Ampul – Işık Üretici Parça

• Ampul, elektrik enerjisini ışığa çevirir.

Ampul şema üzerinde soldaki gibi, düzenek üzerinde ise sağdaki (sönen – yanan) gibi görünür.

Ampul devreye aşağıda gördüğün gibi yerleşebilir. (Kırmızı ile işaretlenmiştir)

Anahtar – Kontrol Merkezi

• Anahtar, elektriğin geçişini kontrol eder. Devreyi açar veya kapatır.
• Basit anahtar, iki durumda bulunur.

1. Açık Anahtar – Elektriği İleten

SEMBOL

AÇIKLAMA

GÖRÜNÜM

Açık anahtar, şema üzerinde soldaki gibi, düzenek üzerinde ise sağdaki gibi görünür.

Açık anahtar devreye aşağıda gördüğün gibi yerleşebilir. (Kırmızı ile işaretlenmiştir)

2. Kapalı Anahtar – Elektriği İletmeyen

SEMBOL

AÇIKLAMA

GÖRÜNÜM

Kapalı anahtar, şema üzerinde soldaki gibi, düzenek üzerinde ise sağdaki gibi görünür.

Kapalı anahtar devreye aşağıda gördüğün gibi yerleşebilir. (Kırmızı ile işaretlenmiştir)

Kablo – Elektrik Taşıyıcı

• Bağlantı kablosu, elemanları birbirine bağlayarak elektriği aktarır.

SEMBOL

AÇIKLAMA

GÖRÜNÜM

Kablo, şema üzerinde soldaki gibi, düzenek üzerinde ise sağdaki gibi görünür.

Kablo, devreye aşağıda gördüğün gibi yerleşir. (Kırmızı ile işaretlenmiştir)

Sembolsüz Yardımcılar

Elektrik devrelerinde kullanılan bazı elemanlar için sembole gerek yoktur.

Pil Yatağı

Pilin sabitlenmesini sağlayan parça, pil yuvası.

Duy

Ampulün sabitlenmesini sağlayan parça.

Devre Şeması

Devre şeması, bir devrenin sembollerle çizilmiş planıdır.

Basit Elektrik Devresi Nasıl Kurulur?

Aşağıdaki videoyu izleyerek doğru bir devrenin nasıl kurulacağını öğrenebilirsin.

Hata Nerede?

Bazen devreler çalışmaz. İyi bir bilim insanı hatayı bulabilmelidir!

En sık yapılan hata ampulün ya da başka bir devre elemanının tek koluna iki farklı kablo birden bağlanmasıdır. Devre çalışmaz ve pil kısa devre yaparak yangın çıkarabilir!

Aşağıdaki devrede ise ampul olmadığı için devre herhangi bir iş yapmaz.

Bu devrede bağlantı tamamlanmadığı için devrenin çalışması beklenmez.

Aşağıdaki devrede bir enerji kaynağı olmadığı için ampulün ışık saçmasını beklemeyiz.

Şimdi Sen Çiz!

Aşağıdaki oyunda kendi devre şemanı kurup çalıştırabilirsin.

Oyuna Başla Nasıl Oynanır?

Günün Ödülleri

Devreyi doğru kur, bu ödülleri kazan!

10x LED, 10x Elektrik Anahtarı, 30x Kablolar, 5x Pil, 1x Kitap, 1x Takdir Puanı, 1x Teşekkür Puanı

Ödülleri kazanmak için giriş yapmalısın.

Nasıl Oynanır?

Soldaki menüden devre elemanlarını sağdaki alana sürükleyin. Her elemandan sadece bir tane kullanabilirsiniz.

Elemanların üzerindeki turuncu noktalara (terminallere) basılı tutup başka bir terminale sürükleyerek aralarında kablo bağlantısı kurun.

Bir kabloya tıklayarak onu silebilirsiniz.

Amacınız, LED’in ışık vermesi için çalışan bir elektrik devresi kurmaktır. Devreyi tamamladığınızda anahtara tıklayarak devreyi çalıştırın!

Anladım

Devre Elemanları

Pil

LED

Anahtar

⛶ 🔊 🎵

(C) Aydınoloji

Bölüm Sonu Değerlendirmesi

Tebrikler! Artık devrelerin dilini biliyorsun. Sembolleri tanıyor, şemaları okuyup çizebiliyorsun.

Öğrendiklerini aşağıdaki envanter testinde değerlendirebilirsin.

Bilim Sözü:
“Kendi başına bir ışık oI. Ödünç aIınmış ışıkIa yaşama.” -Osho

İçerik Sürümü: 1.0
Son Güncelleme: 7 Temmuz 2025

Kaynakça

Aşağıda belirtilenler dışında; 3D çizimler, kaplama tasarımları, yapay zeka çalışmaları, sesler, mixing, mastering, animasyon, senaryo ve kodlama: aydınoloji

Akademik Kaynakça

Fen Bilimleri Öğretim Programı (2024) T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. 2024 Müfredatı

CPO Science. (2013). Foundations of Physical Science. CPO Science.

DK Publishing. (2014). Eyewitness Books: Electricity. Dorling Kindersley.

Hewitt, P. G. (2015). Conceptual Physics (12th ed.). Pearson.

Prentice Hall. (2009). Science Explorer: Electricity and Magnetism. Pearson Prentice Hall.

Usborne Publishing. (2015). The Usborne Science Encyclopedia. Usborne Publishing Ltd.

Kullanılan Yapay Zeka Sistemleri

Dil Denetimi: AU-GPT 4.5

Psikolojik Denetim: AU-GPT 4.5

Diğer: ChatGPT

Diğer: Gemini

Diğer: DeepSeek