6. Sınıf 1. Ünite: Güneş Sistemi

NELER ÖĞRENECEĞİM?

“Güneş Sistemi” içeriği, 2024 Fen Bilimleri Öğretim Programı’na uygun olarak hazırlanmıştır. Aydınoloji ©

1. Bölüm: Güneş Sistemi
FB.6.1.1.1. Güneş sistemindeki gezegenleri niteliklerine göre sınıflandırabilme
a) Güneş sistemindeki gezegenlerin niteliklerini belirler.
b) Güneş sistemindeki gezegenleri niteliklerine göre ayrıştırır.
c) Güneş sistemindeki gezegenleri niteliklerine göre gruplandırır.
ç) Güneş sistemindeki gezegenleri niteliklerine göre etiketler.
FB.6.1.1.2. Güneş sistemi ile ilgili bilimsel model oluşturabilme
a) Güneş sistemi ile ilgili model önerir.
b) Güneş sistemi ile ilgili hazırladığı modelini geliştirir.

“Güneş Sistemi” konusunun günlük yaşamıma faydası olacak mı?

Bu içeriği okduğunda Güneş Sistemi konusunda anlamadığın noktaları öğreneceksin. Günlük yaşamda bilimsel düşünme becerileri kazanacaksın. Örneğin, gökyüzüne baktığında gezegenleri tanıyabilecek, haberlerde duyduğun uzay keşiflerini anlamlandırabilecek ve doğa olaylarına (meteor yağmurları gibi) merakın uyanacak. Ayrıca, model yaparken geri dönüşüm malzemeleri kullanma alışkanlığı edinerek çevre bilinci geliştirecek, grup çalışmalarında iş birliği ve problem çözme becerilerini pekiştireceksin. Bilimin sürekli geliştiğini görerek, yeni bilgilere açık fikirli ve kanıta dayalı bakmayı öğreneceksin.

GÜNEŞ SİSTEMİ NEDİR?

Güneş Sistemi; Güneş, Güneş’in etrafındaki yörüngede dolanan buraya tıkla ve doldur gezegen, onların uyduları, asteroitler ve kuyruklu yıldızlardan oluşan dev bir ailedir. Gezegenler, Güneş’in çekim gücü sayesinde Güneş’in yanından ayrılmaz.

Gezegen Sıralaması (Güneş’e Yakınlık):

1. Merkür (En yakın)
2. Venüs
3. Dünya
4. Mars
5. Jüpiter
6. Satürn
7. Uranüs
8. Neptün (En uzak)

Hatırlama Tekerlemesi:

Gezegenlerin Yakından Uzağa Sıralaması:
“MerVe Dün Mars‘A Jet Sürdü UN getirdi”

Gezegenlerin Büyüklük Sıralaması:
“JaponSUN DöVeMeM

Merkür ve Venüs gezegenlerinin uyduları bulunmaz. Diğer gezegenler ise farklı sayılarda uyduya sahiptir. Kolay öğrenmek için bir ipucu: “Mer-Ve Yalnız”

GEZEGENLERİN ÖZELLİKLERİ

Gezegenleri iki ana gruba ayırabiliriz:

Bunu Biliyor muydun?

Aşağıdaki videoda Dünya, Jüpiter, Güneş ve resmi olarak keşfedilmiş en büyük yıldız olan UY Scuti’nin boyut karşılaştırmasını görebilirsin:

BUNLARI DA BİLELİM

Diğer Önemli Özellikler:

• Halka: Sadece gazsal gezegenlerde var (En belirgini Satürn’de bulunur).
• Büyüklük: Jüpiter en büyük, Merkür en küçük gezegendir.
• İç gezegenler: Merkür, Venüs, Dünya, Mars
• Dış gezegenler: Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün

Oynayarak Öğrenelim: Aydınoloji Gezegen Kartları – Hafıza Oyunu

Not: İç ve dış gezegenleri Asteroit Kuşağı denilen bir bölge ayırır.

Asteroit Kuşağı:
Mars ve Jüpiter arasında, asteroitlerin oluşturduğu bir bölgedir. Burada kaya ve metalden oluşmuş milyonlarca asteroit vardır!

Etkinlik – Eşleştirme:
Aşağıdaki yapay zeka sistemi ile sohbet ederek sorduğu sorulara yanıt verebilirsin.

Aydınoloji Hikaye Sentezleme

Aydınoloji Hikaye Sentezi, Aydınoloji tarafından Japon eğitim sistemi araştırılarak yeniden geliştirilmiş bir etkinliktir. Öğrencilerinizin belirlediğiniz sürede slaytlara bakması ve bu sırada konuyla ilgili hikaye üretmesi üzerine kuruludur. Öğrenci bilimsel bilgileri de ekleyerek hikayeye eğitsel nitelik kazandırırken ifadeleri arkadaşlarının ve özellikle kendi zihninde “Sentez” seviyesinde iz bırakır. Böylece öğrenme işlemi hem eğlenceli hem de akılda kalıcı olacaktır. Sizlere bunun için 20 saniye öneriyoruz ancak duruma göre artırıp azaltabilmeniz için bir ayar ekledik.

Aydınoloji Hikaye Sentezi

+ –

20

Süre (saniye):

Başla Tekrar Başla

Oynayarak Öğrenelim: Aydınoloji Kargo – Gezegenler Arası Lojistik

Aşağıdaki oyunu oynamak için yukarıdan ve gerekirse Bilgin Güneş’ten bilgi alabilirsin.

Uzaydaki Küçük Cisimler ve Bilim Tarihi

Gök Taşları ve Meteorlar:

• Gök taşı: Uzay boşluğundaki küçük kaya parçaları.
• Meteor: Uzay boşluğundaki küçük kaya parçalarının atmosfere girince sürtünme nedeniyle yanıp parlayarak ışık saçar hale gelmesi. (yıldız kayması!).
• Meteorit: Yeryüzüne ulaşan gök taşı.
• Meteor Çukuru: Meteoritlerin oluşturduğu dev çukur (Arizona’daki 1.200 m çapında!).

Aşağıdaki 10 soruluk testi çözerek kendini test edebilirsin.

0%

0 oylar, 0 ortalama

3

Şu kişi tarafından oluşturuldu Aydın ÜNLÜ

Güneş Sistemi – Konu Testi – 1

1 / 10

Aşağıdaki gezegenlerden hangisi “karasal (kayalık)” yapıdadır?

Jüpiter

Uranüs

Mars

Satürn

2 / 10

Güneş’e en yakın gezegen hangisidir?

Merkür

Uranüs

Dünya

Mars

3 / 10

Hangi gezegenin halkaları en belirgindir?

Neptün

Uranüs

Jüpiter

Satürn

4 / 10

“Asteroit Kuşağı” hangi iki gezegen arasında yer alır?

Dünya – Mars

Mars – Jüpiter

Satürn – Uranüs

Venüs – Dünya

5 / 10

Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Jüpiter en büyük gezegendir.

Merkür'ün uydusu vardır.

Venüs'ün atmosferi zehirlidir.

Neptün en rüzgarlı gezegendir.

6 / 10

“Dev kırmızı leke” adlı dev fırtına hangi gezegendedir?

Jüpiter

Venüs

Uranüs

Satürn

7 / 10

Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

Venüs – En soğuk gezegen

Dünya – Güneş'e en yakın gezegen

Mars – Kırmızı gezegen

Satürn – En soğuk gezegen

8 / 10

Gök taşı → Meteor → Meteorit sıralamasında yeryüzüne ulaşan cisim hangisidir?

Gök taşı

Meteor

Meteoroit

Kayan yıldız

9 / 10

Aşağıdakilerden hangisi gazsal gezegedir?

Merkür

Mars

Venüs

Satürn

10 / 10

Biruni ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

Gezegenlerin Dünya etrafında döndüğünü savundu.

Gezegenlerin Güneş etrafında dolandığını iddia etti.

Mars'ın uydularını keşfetti.

Gezegenlerin Güneş etrafında dolandığını bilimsel olarak kanıtladı.

Skorunuz

Ortalama puan 43%

Sonucunu Paylaş

Facebook

0%

Yinele

Bunu Biliyor muydun?

Güneş, tüm Güneş Sistemi’nin toplam kütlesinin %99,86’sını tek başına oluşturur. Güneş o kadar büyüktür ki Güneş’in içini yalnızca Dünya ile doldurduğumuzda 1.3 milyon adet Dünya gerekir.

Aşağıdaki alıştırmayı çözerek kişisel hesabında konu takibini yapabilirsin:

Güneş Sistemi Modeli Nasıl Yapılır?

Bilim insanları, karmaşık konuları basitleştirmek için model kullanır. İşte adımlar:

1. Planlama:

• Malzemeler: Geri dönüşüm malzemeleri (plastik toplar, alüminyum folyo, karton).
• Ölçek: Güneş’i portakal büyüklüğünde yaparsanız, Dünya bir toplu iğne başı kadar olmalı!

2. Tasarım İpuçları:

• Gezegenleri doğru sıraya dizin.
• Gazsal gezegenlere halka ekleyin (Bir CD ya da DVD’yi iki yarım kürenin ortasına gelecek şekilde yapıştırabilirsiniz.
• Asteroit kuşağı için pirinç tanelerini gri, koyu kahve ve siyah renklere boyayın.

Sürdürülebilirlik: Atık malzeme kullanmak doğayı korur! Yapacağımız model aynı zamanda atık malzemelerden olmalı.

Model Geliştirme ve İş Birliği

Grupla Çalışma Taktikleri:

1. Görev Dağılımı: Kim gezegen yapar, kim boyar?
2. Doğru Bilgi: NASA’nın gezegen boyut tablosundan kontrol edin.

En Sık Yapılan Hata:
Jüpiter’i olduğundan küçük, Merkür’ü ise büyük göstermek.

Bilimsel Modeller Neden Değişir?

Eskiden Plüton bir gezegen sayılıyordu. Ancak yeni keşiflerle cüce gezegen sınıfına alındı. Bilim, yeni kanıtlarla gelişir ve sürekli değişir!

Modelinizi Geliştirin:

• Gezegenlerin renklerini gerçek fotoğraflara göre boyayın (Mars kırmızı, Jüpiter çizgili!).
• Güneş’ten uzaklığı temsil etmek için ip kullanın (1 m = 10 milyon km gibi).

Bilim Sözü:
“Gökyüzüne bakmayan insan, dünyayı anlayamaz.” – Biruni

İçerik Sürümü: 1.0
Son Güncelleme: 01.06.2025

Kaynakça

Aşağıda belirtilenler dışında; 3D çizimler, kaplama tasarımları, yapay zeka çalışmaları, sesler, mixing, mastering, animasyon, senaryo ve kodlama: aydınoloji

Akademik Kaynakça

Fen Bilimleri Öğretim Programı (2024) T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. 2024 Müfredatı

NASA Solar System Exploration (https://solarsystem.nasa.gov)

NASA Planetary Fact Sheet – Metric (https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet)

ESA Science & Exploration (https://www.esa.int/Science_Exploration)

TÜBİTAK TÜBİTAK ULAKBİM Elektronik Kaynaklar

• “Güneş Sistemi ve Ötesi” – TÜBİTAK Bilim Çocuk Dergisi arşivleri.
• “Biruni ve Astronomi” – Bilim ve Teknik Dergisi makaleleri.

JSTOR ve ProQuest

• “Teaching Solar System Models Through Hands-on Activities” – STEM eğitimi üzerine araştırmalar.
• “Historical Contributions of Islamic Astronomers” – Biruni ve El-Fergani’nin çalışmaları.

Görsel

Asteroid Kuşağı: https://www.nasa.gov/image-article/picturing-our-solar-systems-asteroid-belt/

Kullanılan Yapay Zeka Sistemleri

Dil Denetimi: AU-GPT 4.5

Psikolojik Denetim: AU-GPT 4.5

İçerik Üretim Desteği: https://chat.deepseek.com

Görsel Üretim Desteği: https://chatgpt.com