NELER ÖĞRENECEĞİM?

“Bileşke Kuvvet” içeriği, 2024 Fen Bilimleri Öğretim Programı’na uygun olarak hazırlanmıştır. Aydınoloji ©

1. Bölüm: Bileşke Kuvvet
FB.6.2.1.1. Bir cisme etki eden aynı doğrultudaki kuvvetler arasındaki ilişkileri açıklayarak bileşke kuvveti yapılandırabilme
a) Bir cisme etki eden aynı doğrultudaki kuvvetleri inceleyerek aralarındaki mantıksal ilişkileri ortaya koyar.
b) Bir cisme etki eden aynı doğrultudaki kuvvetler arasındaki ilişkileri yapılandırarak bileşke kuvveti açıklar.
FB.6.2.1.2. Dengelenmiş ve dengelenmemiş kuvvetlerin etkisi altındaki bir cismin hareketine yönelik deney yapabilme
a) Dengelenmiş ve dengelenmemiş kuvvetlerin bir cismin hareketine etkisini gösteren deney düzeneği tasarlar.
b) Dengelenmiş ve dengelenmemiş kuvvetlerin bir cismin hareketine etkisini analiz eder.

“Bileşke Kuvvet” konusunu öğrenirsem günlük yaşamıma faydası olacak mı?

Bu içeriği okduğunda “Bileşke Kuvvet“ konusunda anlamadığın noktaları öğreneceksin. Günlük hayatta nesnelerin nasıl hareket ettiğini, neden durduklarını ya da yön değiştirdiklerini anlayabilir; itme-çekme gibi kuvvetleri daha bilinçli kullanabilir ve dengeli kuvvetlerin harekete etkisini kavrayarak güvenli ve kontrollü hareket etmeyi öğrenirsin. Bu öğrenme, sezgisel fizik bilgini artırarak farklı spor dallarında daha başarılı olmanda yardımcı olur.

Kuvvetin Temel Özellikleri

Kuvvet, cisimlerin hareketlerini değiştiren, şekillerini bozan veya durmalarına/sekmelerine neden olan etkidir. Kuvvet bir vektörel büyüklüktür, yani hem yönü hem büyüklüğü vardır.

Kuvvetin Özellikleri:

1. Yön: Kuvvetin hangi tarafa doğru uygulandığını gösterir.
2. Doğrultu: Yönün ait olduğu çizgidir (yatay, dikey veya eğik).
3. Büyüklük: Kuvvetin ne kadar güçlü olduğunu gösterir. Dinamometre ile Newton (N) cinsinden ölçülür.
4. Uygulama Noktası: Kuvvetin cisme uygulandığı noktadır.

Kuvvetin Temel Özellikleri Oyunu

“Yeni Soru Üret” butonuna basarak binlerce farklı soru üretebilirsiniz.

Aynı Doğrultudaki Kuvvetlerin Birleştirilmesi

Öncelikle doğrultu, her iki yönden sonsuza uzanan dümdüz bir çizgi olarak düşünülebilir. Bu çizgiye paralel olan tüm kuvvetler üzerinde toplama ve çıkarma işlemi yapılarak toplam kuvvet bulunabilir.

Toplam Kuvvet

Toplam kuvvet R ya da F_Reş ifadesi ile gösterilir ve bunun anlamı eşdeğer dirençtir.

Bir cisme aynı doğrultuda birden fazla kuvvet etki edebilir. Bu kuvvetler:

Aynı yönde ise toplanır –> + –>

KUVVETLERİN FARKI

Zıt yönde ise büyük olan kuvvetten küçük olan çıkarılır ve bileşke kuvvet büyük olan kuvvetin yönünde olur. –> – <–

Bileşke Kuvvet (R): Aynı doğrultudaki kuvvetlerin toplam etkisini gösteren tek bir kuvvettir.

Örnek

• Aynı yönde: F₁ = 4 N sağa, F₂ = 6 N sağa → R = 10 N sağa
• Zıt yönde: F₁ = 8 N sola, F₂ = 3 N sağa → R = 5 N sola

Bileşke Kuvvetin Doğrultu, Yön ve Büyüklüğü ile Gösterimi

Kuvvet, bir okla gösterilir. Okun uzunluğu kuvvetin büyüklüğünü, yönü ise uygulandığı yönü gösterir.
Örneğin:

6 N sağa

8 N sola

Vektörlerin Toplanması

Aynı doğrultudaki kuvvetler bir cetvel yardımıyla yönlerine dikkat edilerek toplanır veya çıkarılır.

ETKİNLİK

Çizim Uygulaması:
Verilen kuvvetleri doğru yön ve büyüklükte kareli defterinize çiziniz. Her bir kare 1 N büyüklüğü temsil etsin ve aşağıda verilen yöne uygun şekilde çizimler yapıp toplayınız.

Dengelenmiş ve Dengelenmemiş Kuvvetler

Dengelenmiş Kuvvet: Bileşke kuvvet sıfırdan farklı.

Dengelenmemiş Kuvvet: Bileşke kuvvet sıfıra eşit.

Nasıl Ayrıt Ederim? Çok basit!!! Eğer bir nesne hızlanıyor ya da yavalışıyor yani hızı değişiyorsa dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindedir. Ancak hızı hiç değişmiyorsa dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.

Örnek

F₁ = 5 N sağa, F₂ = 5 N sola → R = 0 N → Dengelenmiş Kuvvet
F₁ = 4 N sağa, F₂ = 6 N sola → R = 2 N sola → Dengelenmemiş Kuvvet

Aydınoloji Hikaye Sentezleme

Aydınoloji Hikaye Sentezi, Aydınoloji tarafından Japon eğitim sistemi araştırılarak yeniden geliştirilmiş bir etkinliktir. Öğrencilerinizin belirlediğiniz sürede slaytlara bakması ve bu sırada konuyla ilgili hikaye üretmesi üzerine kuruludur. Öğrenci bilimsel bilgileri de ekleyerek hikayeye eğitsel nitelik kazandırırken ifadeleri arkadaşlarının ve özellikle kendi zihninde “Sentez” seviyesinde iz bırakır. Böylece öğrenme işlemi hem eğlenceli hem de akılda kalıcı olacaktır. Sizlere bunun için 20 saniye öneriyoruz ancak duruma göre artırıp azaltabilmeniz için bir ayar ekledik.

Aydınoloji Hikaye Sentezi

+ –

20

Süre (saniye):

Başla Tekrar Başla

Bilim Sözü:
“Dünyaya nasıl göründüğümü bilmiyorum; ama ben kendimi, henüz keşfedilmemiş gerçeklerle dolu bir okyanusun kıyısında oynayan, düzgün bir çakıl taşı ya da güzel bir deniz kabuğu bulduğunda sevinen bir çocuk gibi görüyorum.” -Isaac Newton

İçerik Sürümü: 1.0
Son Güncelleme: 6 Haziran 2025

Kaynakça

Aşağıda belirtilenler dışında; 3D çizimler, kaplama tasarımları, yapay zeka çalışmaları, sesler, mixing, mastering, animasyon, senaryo ve kodlama: aydınoloji

Akademik Kaynakça

Fen Bilimleri Öğretim Programı (2024) T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. 2024 Müfredatı

http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/force.html

Serway, R. A., & Jewett, J. W. (2018).
Physics for Scientists and Engineers (10th ed.)

PhET Interactive Simulations – University of Colorado Boulder
Forces and Motion Basics
https://phet.colorado.edu/sims/html/forces-and-motion-basics/latest/forces-and-motion-basics_en.html

Kullanılan Yapay Zeka Sistemleri

Dil Denetimi: AU-GPT 4.5

Görsel Üretim Desteği: https://chatgpt.com

İçerik Üretim Desteği: https://chat.deepseek.com

Psikolojik Denetim: AU-GPT 4.5