Dünya’nın sahip olduğu eksen eğikliğinin mevsimlerin oluşumunda ne gibi roller üstlendiğini öğrenebileceğiniz bir animasyon. Animasyonda eksen eğikliğinin sonucunda gezegen atmosferine giriş yapan ışık ışınlarının düştüğü bölgelerin üzerinde ne kadar etki bıraktıkları incelenmiştir. Eksen eğikliği ve mevsimlerin oluşumu konusunu daha detaylı öğrenmek için videonun altında bulunan konu anlatımından faydalanabilirsiniz.

Konu Anlatımı

Mevsim Nedir?

Mevsim, Dünya’nın eksen eğikliğinin de etkisiyle, Güneş çevresindeki hareketi sonucu Güneş ışınlarının geliş açısında meydana gelen değişimlerin yarattığı değişimlerin zaman aralıklarıdır. Mevsimler, Dünya’nın eksen eğikliği ve Güneş etrafındaki hareketi sonucunda oluşur.

Mevsim, beklenen hava koşullarıdır. Örneğin Türkiye’de temmuz ayında kar yağmasını beklemeyiz. Çünkü temmuz ayı Türkiye’de yaz mevsiminin yaşandığı aylardan birisidir.

Not: Kuzey Yarım Küre’de yaz yaşanırken Güney Yarım Küre’de kış yaşanır.

Mevsimlerin Oluşumu

Dünya’nın Güneş etrafında dolanması ve kendi etrafında dönme ekseninin eğikliği sonucu mevsimler oluşur.

Eksen Nedir?

Kutuplardan ve yerin merkezinden geçtiği kabul edilen hayali çizgiye Dünya’nın Ekseni denir.

Dünya’nın ekseni 23°27` (23 derece, 27 dakika) eğime sahiptir.

Eksen Eğikliğinin Etkileri Nelerdir?

• Mevsimler meydana gelir.
• Dünya’nın kuzey ve güney yarım küresinde aynı anda farklı mevsimler yaşanır.
• Yıl boyunca sıcaklık değişimleri olur.
• Gece ve gündüz süreleri yıl boyunca değişir.
• Güneş ışınlarının Dünya üzerine geliş açıları değişir.
• Bir cismin aynı saatteki gölge boyu ve yönü sürekli değişir.

Dünya’nın eksen eğikliği ve Güneş etrafındaki hareketi mevsimlerin oluşumuna neden olur. Mevsimlerin başlangıcı olarak dört önemli tarih bulunmaktadır. Bu tarihler bizim içinde bulunduğumuz kuzey yarım küre için:
Yaz: 21 Haziran (En uzun gündür. Sonraki günlerde gün kısalır.)
Kış: 21 Aralık (En kısa gündür. Sonraki günlerde gün uzar.)
İlkbahar: 21 Mart (Gece ve gündüz süresi birbirine eşittir.)
Sonbahar: 23 Eylül (Gece ve gündüz süresi birbirine eşittir.)

Not: 21 Haziran ve 21 Aralık gün dönümü olarak adlandırılır.
Not: Gece ve gündüzü eşit olduğu günlere ekinoks denir.

2 1 Haziran’da Güneş ışınlarının öğle vakti Kuzey Yarım Küre’de dik olarak geldiği enlem Yengeç dönencesi olarak adlandırılır. Bu tarihten itibaren Kuzey Yarım Küre’de yaz, Güney Yarım Küre’de ise kış mevsimi yaşanmaya başlar. Ayrıca Kuzey Yarım Küre’de gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya; Güney Yarım Küre’de ise geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya başlar.

21 Aralık’ta Güneş ışınlarının öğle vakti Güney Yarım Küre’de dik olarak geldiği enlem Oğlak dönencesi olarak adlandırılır. Güney Yarım Küre’de en uzun gündüz, en kısa gece; Kuzey Yarım Küre’de ise en uzun gece, en kısa gündüz yaşanır. Bu tarihten sonra Güney Yarım Küre’de gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya; Kuzey Yarım Küre’de ise geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya başlar. Bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre’de yaz, Kuzey Yarım Küre’de ise kış mevsimi yaşanır.

NOT: Güneş sistemindeki bütün gezegenlerde mevsimler yaşanır.

Kaynakça

3D çizimler, kaplama tasarımları, animasyonlar, senaryo ve kodlama: Aydın ÜNLÜ

Dünya Kaplaması: https://neo.gsfc.nasa.gov

Ağ Kaynakçası:

Glossary in Astronomical Almanac Online. (2023). Washington DC: United States Naval Observatory. s.v. obliquity.